Πώς κληρονομούνται οι μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2;

Οι μεταλλάξεις στα BRCA1 και BRCA2 μπορούν να περάσουν στους απογόνους τόσο από τη μητέρα, όσο και από τον πατέρα. Η πιθανότητα των παιδιών να κληρονομήσουν τις μεταλλάξεις αυτές είναι 50%.   

Πόσο αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών οι μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2;

Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών στη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας υπολογίζεται στο 1.3%. Αντίθετα, στις φορείς των μεταλλάξεων BRCA1, η αντίστοιχη πιθανότητα ανέρχεται στο 44%. Για όσες έχουν μετάλλαξη στο BRCA2, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών προσεγγίζει το 17%.

Ποιες γυναίκες πρέπει να υποβληθούν σε γενετικό έλεγχο για μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRCA2;

Η γενετική συμβουλευτική και ο αντίστοιχος έλεγχος συνιστώνται στις γυναίκες που έχουν:

• Διαγνωστεί με καρκίνο των ωοθηκών, ανεξαρτήτως ηλικίας
• Διαγνωστεί με καρκίνο μαστού στην ηλικία των 50 ετών ή νωρίτερα. Σε περίπτωση «τριπλά αρνητικού» καρκίνου του μαστού, ο έλεγχος πρέπει να γίνεται σε γυναίκες που τον εμφάνισαν στην ηλικία των 60 ετών ή νωρίτερα
• Πολλά μέλη στην οικογένειά τους με καρκίνο μαστού ή ωοθηκών, ιδιαίτερα αν η διάγνωση του καρκίνου έγινε σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών
• Ατομικό ιστορικό ή κοντινό συγγενή με περισσότερες από μια κακοήθειες, όπως καρκίνο και τους δύο μαστούς ή καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου σε πολλές γενιές. Είναι σημαντικό να λαμβάνονται αναλυτικές πληροφορίες τόσο για την πλευρά της μητέρας, όσο και του πατέρα
• Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό κακοηθειών, πέρα από καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών (π.χ. καρκίνο παγκρέατος, προστάτη ή καρκίνου μαστού σε άνδρα)

Πώς πρέπει να ελέγχονται οι γυναίκες με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 στα πλαίσια της πρόληψης του καρκίνου των ωοθηκών;

Πολλές επιστημονικές εταιρίες του εξωτερικού συνιστούν όπως οι γυναίκες με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 υποβάλλονται σε κλινική εξέταση, μέτρηση του καρκινικού δείκτη CA-125 στο αίμα και υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων κάθε 6 μήνες. Ο παραπάνω έλεγχος, συνήθως, ξεκινά στην  ηλικία των 30 ετών.  

Υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών σε γυναίκες με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2;

Τα αντισυλληπτικά δισκία ελαττώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών, τόσο στο γενικό πληθυσμό, όσο και στις γυναίκες με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Παρ’ όλα αυτά, η μακροχρόνια χρήση τους ίσως αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Μιλήστε σε εξειδικευμένο Ιατρό πριν αποφασίσετε να ξεκινήσετε τη λήψη αντισυλληπτικών δισκίων σε αυτά τα πλαίσια.   

Πόσο αποτελεσματική είναι η προφυλακτική αφαίρεση των ωοθηκών σε γυναίκες με μεταλλάξεις στα BRCA1 και BRCA2 για την πρόληψη του καρκίνου των ωοθηκών;

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης του καρκίνου των ωοθηκών σε γυναίκες με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA 1 και BRCA2 είναι η χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών. Η ταυτόχρονη αφαίρεση των σαλπίγγων έχει μεγάλη σημασία, αφού νεότερα δεδομένα τονίζουν πως η συντριπτική πλειοψηφία καρκίνου των ωοθηκών, ιδιαίτερα στις παραπάνω γυναίκες, ξεκινάνε από τις σάλπιγγες. Η πρόδρομη αυτή βλάβη λέγεται ορώδες ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα της σάλπιγγας (Serous Tubal Intraepithelial Carcinoma – STIC) και η διάγνωσή του απαιτεί την παθολογοανατομική επεξεργασία των χειρουργικών παρασκευασμάτων με το πρωτόκολλο SEE-FIM, όπως πρόσφατα περιέγραψε το Πανεπιστήμιο του Harvard. Η χειρουργική επέμβαση στις μέρες μας πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά και συνοδεύεται από ελάττωση της πιθανότητας εμφάνισης της νόσου κατά 80-90%. Στα επιπλέον κέρδη αναφέρεται και η πιθανή μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά 50-60%. Για τη μεγιστοποίηση της προστασίας τους, οι φορείς των μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 θα πρέπει:

• Να υποβάλλονται στην επέμβαση όταν ολοκληρώσουν τον οικογενειακό τους προγραμματισμό, ή, το αργότερο, στην ηλικία των 35-40 ετών
• Να παρακολουθούνται μετά την επέμβαση λόγω του κινδύνου μελλοντικής ανάπτυξης καρκίνου του περιτοναίου (2-4%). Αν και το ιδανικό πρωτόκολλο παρακολούθησης δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί, προτείνεται ο έλεγχος με κλινική εξέταση και μέτρηση των επιπέδων CA-125 στο αίμα τουλάχιστον σε ετήσια βάση

Υπάρχουν μεταλλάξεις σε άλλα γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών;

Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου ωοθηκών αυξάνει και σε μεταλλάξεις άλλων γονιδίων, όπως π.χ. BRIP1, RAD51C, RAD51D, STK11 και στο σύνδρομο Lynch. Αν είστε φορέας κάποιας παθογόνου μετάλλαξης σε αυτά, μιλήστε άμεσα με εξειδικευμένο Ιατρό για τους τρόπους πρόληψης της νόσου.