Η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη, ενώ η εμφάνιση της σε γυναίκες μικρότερες των 40 ετών είναι μη φυσιολογική και ονομάζεται πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια.

Ποιες αλλαγές του εμμηνορρυσιακού κύκλου προηγούνται της εμμηνόπαυσης;

Πολλές γυναίκες εμφανίζουν ανωμαλίες της περιόδου πριν ακόμα την εμμηνόπαυση, ως αποτέλεσμα των σταδιακών ορμονικών αλλαγών. Στη διάρκεια αυτής της εμμηνοπαυσιακής μετάβασης (περιεμμηνόπαυση):

• Ο κύκλος μπορεί να είναι μικρότερος ή μεγαλύτερος από το σύνηθες.
• Η περίοδος μπορεί να διαρκεί λιγότερο.
• Μπορεί να υπάρχουν μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να εμφανιστεί περίοδος.
• Μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα εμμηνόπαυσης, όπως είναι οι εξάψεις.

Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;

Στα συχνότερα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνονται:

• Οι εξάψεις. Πρόκειται για ένα ξαφνικό αίσθημα καύσου στο ανώτερο τμήμα του σώματος και στο πρόσωπο. Οι εξάψεις διαρκούν, συνήθως, από λίγα δευτερόλεπτα έως μερικά λεπτά. Σε μερικές γυναίκες παρατηρούνται σποραδικά μέσα στο μήνα, ενώ σε άλλες μπορεί να εμφανιστούν επανειλημμένα ακόμα και μέσα στην ίδια μέρα. Κατά τη διάρκεια της νύκτας, οι εφιδρώσεις μπορεί να αφυπνίσουν τη γυναίκα, επηρεάζοντας, έτσι, την απόδοσή της στις καθημερινές της δραστηριότητες.

• Οι διαταραχές του ύπνου. Πέρα από τις νυκτερινές εφιδρώσεις, οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ενίοτε, αναφέρουν αϋπνίες ή περιορισμένη διάρκεια ύπνου.

• Οι αλλαγές στο ουρογεννητικό σύστημα της γυναίκας. Με την πτώση του επιπέδου των οιστρογόνων που ακολουθεί την εμμηνόπαυση, ο βλεννογόνος του κόλπου γίνεται λεπτότερος, ξηρότερος και λιγότερο ελαστικός. Ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών, η σεξουαλική επαφή μπορεί να συνοδεύεται από πόνο και μικροτραυματισμούς, ενώ συχνές είναι και οι κολπίτιδες. Αντίστοιχες αλλαγές παρατηρούνται και στην ουρήθρα, οδηγώντας σε συχνουρία και αυξημένο κίνδυνο ουρολοιμώξεων.

Ποιες αλλαγές συμβαίνουν στα οστά μετά την εμμηνόπαυση;

Τα πρώτα 4 με 8 χρόνια της εμμηνόπαυσης η οστική μάζα μειώνεται με γρηγορότερο ρυθμό, λόγω των μειωμένων επιπέδων οιστρογόνων. Αν η απώλεια της είναι μεγάλη, αυξάνεται ο κίνδυνος οστεοπόρωσης και, σε επέκταση, καταγμάτων. Στα οστά που προσβάλλονται περισσότερο από την οστεοπόρωση περιλαμβάνονται το ισχίο, ο καρπός και η σπονδυλική στήλη.

Με ποιους άλλους κινδύνους για την υγεία σχετίζεται η εμμηνόπαυση;

Τα οιστρογόνα που παράγονται στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής των γυναικών δρουν προστατευτικά ως προς την εμφάνιση εμφραγμάτων του μυοκαρδίου ή αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Με την εμμηνόπαυση, όμως, τα επίπεδά τους ελαττώνονται. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την υπερλιπιδαιμία, την αρτηριακή υπέρταση και τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα που καταγράφονται συχνότερα στις μεγαλύτερες ηλικίες, αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών.

Ποιες θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν για την αντιμετώπιση των μετεμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων;

Όταν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι ήπια, μικρές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες μπορεί να προσφέρουν σημαντική βοήθεια. Σε αυτές περιλαμβάνονται η διακοπή του καπνίσματος, η σωματική άσκηση, η αποφυγή του καφέ τις απογευματινές ώρες, η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και η χρήση κολπικών λιπαντικών και ενυδατικών gel. Σε σοβαρότερα συμπτώματα, οι ορμονικές θεραπείες είναι αρκετά αποτελεσματικές. Αν και με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία θεωρούνται ασφαλείς -κατά κανόνα- επιλογές, θα πρέπει να μην χρησιμοποιούνται για περισσότερο από 5 χρόνια και να αποφεύγονται τελείως σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών (π.χ. μεγαλύτερες ηλικίες, ιστορικό καρκίνου μαστού ή καρδιαγγειακών παθήσεων). Οι τελευταίες γυναίκες ή όσες δεν επιθυμούν να λάβουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορούν να καταφύγουν σε εναλλακτικές φαρμακευτικές επιλογές (π.χ. ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα) με καλά, αν και όχι τελείως εφάμιλλα, αποτελέσματα.